Externe ontwikkelingen
De Nederlandse economie koelde in 2023 flink af, maar bleef met een groei van 0,7% stabiel (2022: 4,3%). Consumenten geven minder uit vanwege de hoge inflatie als gevolg van de oorlog in de Oekraïne en de Nederlandse export groeit minder hard door de terugval van de wereldhandel. Daarnaast was de ECB genoodzaakt de korte rente te verhogen, om de inflatie tegen te gaan. Daardoor stijgt bijvoorbeeld de hypotheekrente voor huishoudens en wordt het voor bedrijven duurder om te lenen. De economische groei stijgt in 2024 weer licht en wordt geraamd op 1,4% in 2024 en 1,1% in 2025.
De inflatie daalt na een piek van 11,6% in 2022 naar 4,1% in 2023 en is daarmee nog steeds een hardnekkig probleem. Vooral de voedselprijzen zijn hoog. De kerninflatie, waarin de prijsstijgingen voor energie en voeding niet zijn meegenomen, stijgt in 2023 naar 5,7%. De inflatie wordt volgens DNB onder meer aangejaagd door de overheid die te veel uitgeeft. Een ruim begrotingsbeleid draagt bij aan oververhitting van de economie, wat de bestrijding van de inflatie bemoeilijkt. De inflatie gaat in 2024 verder omlaag naar 3,9% in 2024 en naar 2,5% in 2025.
Macro-economische cijfers Nederland | ||
|---|---|---|
Percentages | 2024 | 2023 |
Reële groei BBP (Nederland)%* | 1,40 | 0,70 |
Inflatie % Nederland (HICP)% | 3,90 | 4,10 |
(Refi)rente (ECB)%** | 2,50 | 4,00 |
3-maands rente%** | 2,05 | 3,55 |
10-jaars rente staat%** | 2,30 | 2,50 |
* Gegevens o.b.v. Centraal Economisch Plan (CEP) september 2023 (Jaargemiddelden) | ||
** stand ultimo | ||
Renteontwikkelingen geld- en kapitaalmarkt
- Korte rente: eerst verder omhoog, daarna omlaag
- Lange rente: op termijn lager
Korte rente
De korte rente lag jarenlang op een zeer laag, en zelfs negatief niveau. Dit kwam vooral doordat het monetair beleid van de ECB langere tijd ongekend ruim was. De ECB wilde zo de economie stimuleren en de toen nog lage inflatie richting de ECB-doelstelling van 2% op de middellange termijn sturen.
Sinds juli 2022 heeft de ECB de korte rente in rap tempo met 4,00% verhoogd van 0% naar 4,00%. De ECB wil hiermee voorkomen dat de inflatie veel langer hoog blijft, deze ligt namelijk nog steeds ruim boven de doelstelling. Door de rente te verhogen wordt geld lenen duurder gemaakt en wordt (de groei van) de economie afgeremd. Wel verwacht de ECB dat de inflatie tot aan 2025 weer richting de 2% toe beweegt (2025: circa 2,2%).
Financiële markten verwachten nog steeds dat de economie van de eurozone in 2023 en 2024 een aantal kwartalen licht zal krimpen en dat de inflatie en de inflatieverwachtingen in de loop van 2023 en 2024 fors zullen afnemen. Wanneer deze verwachting werkelijkheid wordt, kan de ECB tegen het einde van 2023 stoppen met de renteverhogingen en de korte rente geleidelijk gaan verlagen.
Lange rente
De kapitaalmarktrentes zijn de afgelopen decennia naar historisch lage niveaus gedaald, maar sinds begin 2022 zijn de lange rentetarieven flink gestegen. Hogere inflatieverwachtingen in het eurogebied, zeker sinds de oorlog in Oekraïne, zijn hier een belangrijke oorzaak voor. De ECB is daarom gestopt met het opkopen van obligaties en heeft de korte rente flink verhoogd om de hoge inflatie tegen te gaan. De verkrapping van het monetaire beleid tempert de economische groei- en inflatieverwachtingen binnen de eurozone. Dit remt de stijging van de lange rente af. In 2024 kan de lange rente weer gaan dalen als de eerste (korte) renteverlagingen aan beide zijden van de Atlantische oceaan in zicht komen.
Het opwaartse potentieel van de lange rente blijft desondanks groot. De gemeente heeft in 2020 het rente(risico) van een toekomstige rentestijging voor een groot gedeelte afgedekt door het afsluiten van forwards.