Duurzaamheid, milieu en energietransitie

Klimaatverandering is een urgent thema dat ook voor de inwoners van Den Haag grote gevolgen heeft. Het verder voorkomen van veranderingen in het klimaat en daarnaast de stijgende energie – en grondstoffenlasten vergen beleid op mondiaal en nationaal niveau. De uitvoering van dat beleid zal echter juist lokaal gebeuren, met de Haagse energietransitie, verduurzaming van mobiliteit en circulaire economie geven we hier vorm aan. De ambitie van Den Haag is om klimaatneutraal te zijn in 2030. Het is ook nodig om met de gevolgen van klimaatverandering om te gaan. Door maatregelen op het gebied van klimaatadaptatie maken we de stad weerbaar en houden we de stad leefbaar, ook bij weersextremen. Dat we met grote vaart voortgaan met het verduurzamen van de stad heeft het college onderstreept in het coalitieakkoord 2023-2026.

Duurzaamheid is onderdeel van alle begrotingsprogramma’s. Binnen dit programma werkt de gemeente samen met bewoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven aan een schone en gezonde stad. We willen een stad die duurzaam en toekomstbestendig is. De gemeente is trots op het groene karakter van Den Haag en wil dit samen met bewoners blijvend versterken, want een leefbare stad is een groene stad. Zo is en blijft Den Haag aantrekkelijk om in te wonen en te werken. 

De gemeente wil de overstap maken naar schone energie en een gezonde leefomgeving. We doen dit via vier thema’s; energietransitie, duurzameleefomgeving, duurzame mobiliteit en circulaire economie.

Thema 1: energietransitie  
De gemeente werkt samen met de stad aan de energietransitie. De urgentie hiervan is nog verder toegenomen door energieprijzen en dreigende aardgastekorten vanwege instabiele geopolitieke verhoudingen. Wat de inzet van Den Haag is rondom het isoleren van woningen staat in de commissiebrief 'EFG-aanpak: jaarlijks 10.000 woningen opknappen en isoleren, met voorrang voor EFG-labelwoningen' (RIS 314778). In het Stedelijk Energieplan (RIS 305064) staat de Haagse koers voor de energietransitie. De Transitievisie Warmte (RIS 313867), die zich richt op huurders, woningeigenaren, ondernemers, instellingen en bedrijven, is in 2023 door de raad vastgesteld. De gemeente zorgt voor regie op de verduurzaming van de Haagse elektriciteits- en warmtevoorziening. Concreet betekent dit dat de aanleg van duurzame energiebronnen en warmtenetwerken en het isoleren en aanpassen van de gebouwen wordt bevorderd en ondersteund.  

Aanpak energiecrisis
Over de Energiecrisis is de raad diverse keren via raadsmededelingen geïnformeerd (RIS 315204). Door de lagere energieprijzen, goede vulgraad van de gasopslagen en door getroffen maatregelen van o.a. rijk en gemeente is de situatie beter beheersbaar dan een jaar geleden. Ook in 2024 zullen wij de ontwikkelingen nauwgezet blijven volgen en maatregelen nemen om de gevolgen van de energiecrisis voor de Haagse bevolking, bedrijven en instellingen zoveel mogelijk te beperken en de levenszekerheid veilig te stellen. Er zijn immers nog steeds bewoners, bedrijven en instellingen in Den Haag die het moeilijk hebben door hogere kosten voor energie en de inflatie. Ook is de energiemarkt momenteel volatiel en is het onzeker in welke mate het kabinet de steunmaatregelen wil continueren in 2024.

Thema 2: duurzame leefomgeving  
De gevolgen van klimaatverandering zijn nu merkbaar. De groei van de stad en het veranderende klimaat zorgen voor uitdagingen. We maken daarom de stad zoveel mogelijk weerbaar tegen droogte, hitte en wateroverlast. Tegelijk verkennen we de gevolgen van de stijgende zeespiegel zodat we daar rekening mee kunnen houden bij het maken van keuzes. Concrete milieu- en klimaatmaatregelen zijn in 2024 onderdeel van het stedelijk ontwerp en de (her)inrichting van de openbare ruimte. Het handboek Openbare Ruimte wordt daar verder op aangepast. Klimaatadaptief bouwen en werken in de buitenruimte wordt de norm, tenzij.

Thema 3: duurzame mobiliteit  
Den Haag groeit en dat betekent meer mobiliteit in de stad. De gemeente zet in op lopen, fietsen, openbaar vervoer en elektrische voertuigen en daarmee schoon vervoer.  We zorgen voor een goed laadnetwerk in de stad en geven het goede voorbeeld met gemeentelijke elektrische voertuigen. Ook dagen we de markt uit om met duurzame mobiliteitsoplossingen te komen. Verduurzaming stadslogistiek is noodzakelijk om de uitstoot omlaag te brengen en de stad leefbaar en toegankelijk te houden. In de bouw wordt duurzaam grond-, weg- en waterbouw de norm en verduurzamen we niet alleen producten, maar ook de bouwprocessen.  We starten met de realisatie van een programma Duurzame Stadslogistiek om vervoersbewegingen zoveel mogelijk terug te brengen of schoner te maken. In samenwerking met het Rijk bestaat sinds 2020 een gemeentelijke hub van waaruit onder andere de gemeentelijke panden worden bevoorraad. Hierdoor wordt het aantal vervoersmomenten binnen de stadsgrenzen sterk verminderd en wordt emissieloos vervoer verder bevorderd. We willen het gebruik hiervan faciliteren, aanjagen en stimuleren. Eerder is besloten om een zero-emissiezone in Den Haag Centrum te realiseren per 1 januari 2025. Op basis van de uitkomsten van haalbaarheidsonderzoeken realiseren we daarnaast een zero-emissiezone voor stadslogistiek langs de kuststrook tot en met de Laan van Meerdervoort ingaande op 1 januari 2026. Hiervoor voeren we een MKB-toets uit. Hiermee kan de stikstof uitstoot gereduceerd worden.

Thema 4: circulaire economie  
Het verduurzamen van de stad zetten we in op alle mogelijke terreinen. We gaan intensiveren en uitbreiden met onze aanpak voor een circulaire economie. Het circulair gebruiken van grondstoffen ten behoeve van de economie krijgt een belangrijke positie in het economisch beleid.  
Bewoners, bedrijven en bezoekers gebruiken met elkaar veel kostbare grondstoffen. Veel daarvan eindigt nu als afval. Den Haag wil zuiniger omgaan met grondstoffen. Producten moeten langer gebruikt worden door ze te delen en vaker te repareren. De onderdelen en materialen in die producten moeten na de levensduur van het product hergebruikt worden, waardoor er uiteindelijk minder restafval ontstaat. Zo behouden we de waarde van grondstoffen. Daarnaast willen we grondstoffen zoveel mogelijk lokaal verwerken, zodat de waarde van deze grondstoffen voor de stad behouden blijft. We komen met een nieuwe voedselstrategie Den Haag. We informeren inwoners hierover en stimuleren hen gezond, lokaal, duurzaam en plantaardig te eten. In de eigen organisatie geven we het goede voorbeeld.

Wat zijn de activiteiten in 2024?

• Het isoleren van 8.000-10.000 woningen met voorrang voor EFG-labelwoningen.

• Aanbesteding voor warmtenetten voorbereiden in samenspraak met de gemeenteraad en daarna 1 of meerdere concessieovereenkomsten met het alleenrecht om warmtenetten aan te leggen en te exploiteren te ondertekenen.
• Opleveren en vaststellen van een portefeuilleroutekaart voor verduurzaming van eigen panden.

• Het starten met realiseren van de uitvoeringsplannen voor een deel van Zuidwest, de Binckhorst en Mariahoeve. De uitvoeringsplannen maken duidelijk welke bronnen de warmte zullen leveren in het gebied en wat het benodigde isolatieniveau is voor woningen en andere gebouwen.
• Minimaal 3.000 vierkante meter ontstenen. We vergroenen de meest versteende wijken en plekken waar zich kansen voordoen.
• 1.000 woningen uitnodigen voor geluidssanering met een realisatie van 400 woningen.
• 400 nieuwe laadpalen in de openbare ruimte realiseren.
• In 2024 gaan we door met het organiseren van bijeenkomsten en evenementen in het kader van de energietransitie en duurzaamheid.
• We gaan door met het geven informatie en advies (Hou van je Huis, Huurbalie en VvE-balie), het bieden van gemeentelijke subsidies, extra ondersteuning bij het aanvragen van Rijkssubsidies en collectieve inkopen op het gebied van verduurzaming.
• Het ontvangen van basisscholen uit Den Haag in het buitencentrum School in Bos in Wilhelminaoord voor werkweken met aandacht voor natuur, het verleden en duurzaamheid.
• In de werkagenda’s zal worden aangegeven hoe we strakker gaan monitoren en sturen op maatregelen en doelen van het klimaatbeleid.

Programma op hoofdlijnen

Binnen dit programma gaat 31% van het geld naar energietransitie. Daarnaast wordt 55% besteed aan milieubeleid en -beheer/natuur- en milieueducatie. 14% is voor duurzaamheid en hieronder valt ook het verduurzamen van woningen.

De inkomsten (o.a. laadinfra) en subsidies (o.a. Klimaatakkoord) zijn de belangrijkste inkomstenbronnen. Het restant komt uit reserves (zoals de reserve Grote projecten en Enecoreserve Duurzaamheid en Energietransitie) en algemene middelen.