Werk en inkomen

Cluster Werk

Wat willen we bereiken?

Op dit moment zijn er circa 22-duizend inwoners met een bijstands- of andere gemeentelijke uitkering (IOAW, IOAZ). Werk is een belangrijk middel om (weer) in het eigen bestaan te voorzien. Daarom heeft het college als opdracht om mensen die bijstand ontvangen te ondersteunen bij de arbeidsinschakeling. Ook mensen die geen (recht op een) uitkering hebben maar wel willen werken, kunnen ondersteuning krijgen. We hebben daarbij speciale aandacht voor het opleiden en begeleiden naar werk voor niet-uitkeringsgerechtigde vrouwen, om de financieel onafhankelijke positie te bevorderen. Om de kansen te vergroten werkt het college samen met andere gemeenten in de arbeidsmarktregio en met het Uitkeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) die deze rol vervult voor o.a. mensen met een werkloosheidsuitkering.
Onze missie is om samen met onze partners zo veel mogelijk inwoners duurzaam aan het werk te krijgen. Dat geldt ook voor mensen die nu nog een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Daarmee bieden we iedereen een kans op werk en op economische zelfstandigheid. Voor degenen voor wie werk (nog) niet haalbaar is bieden we een ander perspectief zodat ook zij gelijkwaardig kunnen meedoen.
Zoveel mogelijk mensen aan duurzaam werk helpen en participatie en ontwikkeling bevorderen
Bij een instroom van 4.000 tot 5.000 personen bij Den Haag Werkt begeleiden we jaarlijks 3.200 tot 3.400 mensen naar school of werk. Hiervan zijn er 2.200-2.400 bijstandsontvangers. Daarnaast bereiken we ook mensen zónder recht op een bijstandsuitkering (vooral jongeren) waarvan er circa 1.000 na inzet van re-integratiedienstverlening uitstromen naar school of werk. Boven op de jaarlijkse doelstelling willen we deze collegeperiode 1.600 mensen extra de stap naar werk bieden met loonkostensubsidie (LKS), én de mensen die al een baan hebben met LKS aan het werk houden.
Met onze inzet willen we bereiken dat mensen duurzaam uitstromen (niet binnen 12 maanden terug in bijstand). We zien dat ca. 80 procent van de mensen die na uitstroom werk vinden niet binnen 12 maanden weer opnieuw in de bijstand komt. Om meer inzicht te krijgen in de duurzaamheid van de uitstroom gaan we met CBS-data de gegevens nader analyseren.
De inzet die de gemeente levert, is niet altijd direct door te vertalen naar uitstroom naar school of werk, zeker nu we steeds meer mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt begeleiden en de dienstverlening hierdoor meer gericht is op ontwikkeling. Daarom gaan we ontwikkeling en maatschappelijke participatie ook beter in beeld brengen.
We willen deze doelen bereiken langs vier wegen:

1. We bieden iedereen een werkkans
2. We versterken de relatie met werkgevers en andere partners
3. We innoveren om werkkansen te vergroten
4. We bieden perspectief voor wie nog niet aan het werk kan (zie product participatie)

Het college heeft deze doelen uitgewerkt in het beleidsplan “werk en participatie” zie RIS315004. De komende jaren zullen we dit uit gaan voeren en we zullen de raad halfjaarlijks informeren over de resultaten.

Wat gaan we daarvoor doen?

Een werkkans voor iedereen

Inzet voorzieningen
Om mensen op de juiste manier te ondersteunen bij hun route naar werk zetten we steeds de best passende voorziening in. Dit palet aan voorzieningen wordt vormgegeven en gemonitord volgens de indeling die de VNG hiervoor heeft ontwikkeld. De voorzieningen die we in 2023 aanbesteden monitoren we volgens gemaakte afspraken. Dat betekent ook dat we stoppen met voorzieningen die niet bijdragen aan het gewenste resultaat (dat kan per voorziening verschillen).
Jongerenaanpak
We vinden het belangrijk dat iedere jongere, voor wie dit tot de mogelijkheden behoort, het onderwijs verlaat met minstens een startkwalificatie. Dit draagt bij aan het kunnen genereren van een eigen inkomen en duurzame zelfredzaamheid. Het Jongerenpunt070 helpt jongeren van 16 tot 27 jaar bij vragen en met begeleiding aangaande het vinden van een geschikte opleiding of (leer)werk. Er wordt gebruik gemaakt van een integrale intake waarna jongeren worden begeleid door casemanagers voortijdig schoolverlaters, casemanagers arbeidsmarktontwikkeling, consulenten participatie en leerwerkmakelaars. Jongeren kunnen zelf binnenlopen bij Jongerenpunt070. Daarnaast worden jongeren zonder uitkering, schoolinschrijving en voldoende inkomen (wijkgericht) proactief benaderd door het team Jongeren Buiten Beeld.
We hebben in onze jongerenaanpak bijzondere aandacht voor jongeren met een kwetsbare (arbeidsmarkt)positie. Om vooruit te lopen op de wijzigingen in de Participatiewet en de Wet Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC-wet) is eind 2021 gestart met een preventieve aanpak op het ROC Mondriaan. De ambitie is om dit een sluitende aanpak te maken met alle mbo-scholen in arbeidsmarktregio Haaglanden. Ook gaan we de samenloop van dienstverlening vanuit de jeugdzorg en de Participatiewet voor jongeren van 16 tot 27 jaar nader analyseren om de integrale aanpak te versterken. We voeren o.a. een pilot uit om vanuit het Jongerenpunt070 bij te dragen aan het bieden van perspectief aan jongeren die op hun 18e uit de jeugdzorg stromen.
Randvoorwaarden voor een duurzame uitstroom
Het einddoel is dat mensen aan het werk gaan en blijven. Vooral vanwege dat laatste is het van belang dat ook deze stap goed is geregeld. We maken daarom vooraf goede afspraken met werkgevers over de wederzijdse verwachtingen, ook over de begeleiding die werkgevers zelf inzetten. Als het nodig is, dan leveren we begeleiding op de werkvloer. Dat doen we door de inzet van werkbegeleiders en jobcoaches. Als iemand vanuit de bijstand aan het werk gaat, nemen we door wat de inkomensgevolgen zijn en wat er geregeld moet worden bijv. met betrekking tot toeslagen.
Sterkere relaties met werkgevers en andere partners
Vergroten werkkansen
Samen met werkgevers zorgen we voor meer werkkansen. Dat doen we door middel van het onder de aandacht brengen van job-carving en job-creatie. Met ondersteuning van het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid Haaglanden vergroten we het bereik van deze methoden. We zijn in 2023 gestart met het maken van nieuwe afspraken met werkgevers en andere partners. Dat doen we onder andere met de inzet van een door TNO ontwikkeld instrument dat inzicht geeft in factoren die werkgevers beïnvloeden om personen uit kwetsbare groepen in dienst te nemen en te houden. We rapporteren over het verloop en de opbrengsten hiervan.
Het aantal werkzoekenden met een arbeidsbeperking en verminderde loonwaarde zal de komende jaren naar verwachting verder toenemen. De inzet van loonkostensubsidie kan het laagdrempeliger maken voor werkgevers om onze kandidaten een passende werkplek te bieden. Om nog succesvoller te zijn, maken we onder meer gebruik van de verruimde wettelijke kaders om ook niet-uitkeringsgerechtigden beter te bereiken en aan werk te helpen met inzet van een loonkostensubsidie. Ook brengen we de forfaitaire loonkostensubsidie meer onder de aandacht van werkgevers. Dit is een eenvoudigere methodiek, waardoor het makkelijker wordt voor werkgevers om mee te doen. We geven een extra en gerichte stimulans aan deze ambitie via het programma ‘De stap naar werk met loonkostensubsidie’. We verwachten in deze collegeperiode 1.600 mensen extra met behulp van het instrument loonkostensubsidie de stap naar werk te kunnen laten maken.

Ontwikkelen van mensen
Onderdeel van het voorzieningenaanbod (zie hiervoor) zijn doorlopende ontwikkel-/leerlijnen. Dit zijn manieren om mensen (samen met werkgevers) te ontwikkelen en op te leiden in kansrijke sectoren. We verwachten in 2024 nieuwe leerlijnen te hebben ontwikkeld voor de kinderopvangsector en de sector bouw en techniek.
Aanvullend hierop ontwikkelen we een voorstel om meer mensen in staat te stellen deel te nemen aan relevante opleidingen in kansrijke sectoren waarbij niet alleen de gemeente, maar ook de werkgever bijdraagt. Dit kan door individuele afspraken met werkgevers, maar we verkennen ook de mogelijkheid om hier een gezamenlijk fonds voor in te richten naar voorbeeld van andere arbeidsmarktregio’s. De resultaten hiervan worden meegenomen in de halfjaarlijkse rapportage van het beleidsplan.
Sociaal ondernemerschap
Sociaal ondernemers leveren een belangrijke bijdrage aan de werkgelegenheid in de stad. Via Social Impact Lab ondersteunen we daarom ook in 2024 vier sociaal ondernemers die een start willen maken in onze stad.
Met het project Baankans spannen sociaal ondernemers zich in om de arbeidsdeelname in de stad te vergroten door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te bereiken die nog niet (goed) in beeld zijn bij de gemeente.
Om de producten en diensten van sociaal werkgevers beter voor het voetlicht te brengen werken we aan een digitaal platform dat begin 2024 van start gaat. Zo ondersteunen we bovendien opdrachtnemers van de gemeente Den Haag die via inkoop of samenwerking met sociaal ondernemers invulling willen geven aan hun social-returnverplichting. We verwachten in 2024 dat de realisatie van social return op peil blijft.
Samenwerking in de regio
Vanuit het rijk wordt wetgeving voorbereid om dit waar het gaat om een meer samenhangende dienstverlening richting werkzoekenden en werkgevers vorm te geven. Op dit moment heeft de gemeente samen met UWV en regiogemeenten een regionaal werkgeversservicepunt, wordt in het regionaal werkbedrijf breder samengewerkt aan het vergroten van de werkkansen en participeert de gemeente Den Haag al in het regionaal mobiliteitsteam (samen met UWV en sociale partners). De samenwerking wordt in de komende jaren verder doorontwikkeld.
Ondanks inspanningen van velen is er sprake van krapte op de arbeidsmarkt, terwijl er tegelijkertijd ook nog mensen langs de kant staan. Het college wil bijdragen aan de het verbeteren en verbreden van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven in de stad en de arbeidsmarktregio (“Sporen naar een arbeidsmarkt die werkt voor de stad”, RIS314887). Via de gezamenlijke inspanningen van gemeente en partners leveren we ook een bijdrage aan het vergroten van de arbeidsparticipatie van mensen die nu nog niet meedoen.
Innovatie
Uit onderzoek naar de inzet van re-integratie in de periode 2018-2020 (RIS311549) leren we dat de manier waarop we samenwerken met partners in de stad op een andere manier vormgegeven moet worden. In 2022 en 2023 hebben we hier met het programma Werken in netwerken en allianties een start gemaakt. De eerste resultaten hiervan zijn al zichtbaar in de manier waarop we in Den Haag Zuidwest samenwerken in de alliantie met woningcorporaties, ROC Mondriaan, werkgevers die in opdracht van de corporaties werken en anderen. De inzet is gericht op langdurige samenwerking aan een gezamenlijke opgave. Voor de komende jaren zetten we meer in op deze vormen van samenwerking. Uitgangspunt is niet het bereiken van een resultaat op de korte termijn maar het verwezenlijken van een opgave op de lange termijn. Dit vraagt om ruimte voor de uitvoering.

Cluster participatie

Wat willen we bereiken?

Zo'n 19.000 Hagenaars met een bijstandsuitkering kunnen naar verwachting niet binnen 18 maanden naar werk bemiddeld worden. Een deel van de groep kan echter na extra inspanning alsnog naar werk. Om de stap tussen participatie en re-integratie te verkleinen zetten we voor deze groep specifieke trajecten in, zoals individuele coaching of een maatschappelijk fit-traject. En we zorgen voor een soepeler overgang voor inwoners die zo ver zijn dat ze de stap naar re-integratie kunnen zetten, door bijvoorbeeld re-integratievoorzieningen breder in te zetten, zoals diagnose-instrumenten, taaltrajecten of de werknemerscheque.
De mensen die actief zijn op het voor hen maximaal haalbare niveau (bijv. vrijwilligerswerk, mantelzorg of deeltijdwerk) blijven we stimuleren om deel te nemen aan de maatschappij. Door middel van vrijwilligerswerk en empowerment streven we ernaar hen te (blijven) activeren. Op die manier komen Hagenaars die nu wellicht al vele jaren inactief zijn in beweging, bouwen zelfvertrouwen op en gaan van daaruit verder. De groep voor wie actief zijn op dit moment niet haalbaar is bijv. door langdurige ziekte of opname in instelling laten we met rust wat betreft ons participatie- en re-integratie- aanbod. We zorgen dat er voor hen aandacht is vanuit het zorgdomein.

In het Beleidsplan Werk en Participatie Den Haag 2023-2026 (RIS315004) geven we invulling aan de ambitie om zo veel mogelijk mensen, die tot de participatiedoelgroep behoren, naar werk te begeleiden en als dat (nog) niet lukt een duurzaam perspectief te bieden. Dit draagt bij aan het tegengaan van kansenongelijkheid en aan een sterke economie.

Wat gaan we daarvoor doen?

De dienstverlening gaan we komende periode doorontwikkelen op basis van de opgedane kennis en ervaring.  Door nauwer en persoonlijker contact streven we ernaar dichter bij de leefwereld van de inwoner te staan en dankzij verbeterde dataontwikkeling komen we met een preventief aanbod. Door de inzet van drempelloze dienstverlening helpen we de inwoner sneller en beter met het juiste aanbod.

Om de dienstverlening voor de participatiedeelnemers te innoveren is er een Gelijkwaardig Meedoen lab. Het lab heeft als doel door innovatie de dienstverlening te verbeteren en grotere groepen te kunnen helpen door een groepsgerichte aanpak.

De pilot instapeconomie biedt mogelijkheden voor inwoners met een bijstandsuitkering. Er zijn laagdrempelige taken in de wijk uit te voeren die maatschappelijke waarde toevoegen aan de wijk maar die niet rendabel zijn om uit te voeren vanuit regulier werk. Anderzijds zijn er inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt die aan de slag willen. We gaan de bestaande pilot uitbreiden met extra deelnemers en nieuwe pilotlocaties.

Inburgering
De Haagse inburgering is ingericht met het doel om alle Haagse inburgeringsplichtige nieuwkomers volwaardig te laten meedoen in de samenleving. Om dit te realiseren leren Haagse inburgeraars de Nederlandse taal op het voor hen hoogst haalbare niveau binnen de gestelde wettelijke termijn, participeren zij zo snel mogelijk en duurzaam naar vermogen, hebben zij voldoende kennis van de Nederlandse maatschappij om volwaardig mee te kunnen doen en werken zij toe naar een zo hoog mogelijke mate van zelfredzaamheid.
De programmatische aanpak waarmee de implementatie van de nieuwe wet is voorbereid, zetten we door voor de verdere implementatie en doorontwikkeling van het stelsel. Om inburgeraars zo snel mogelijk hun weg te laten vinden in de Haagse samenleving organiseert de gemeente een warme overdracht en een brede intake. We stellen samen met de inburgeraar een persoonlijk Plan Inburgering en Participatie op en zorgen dat de inburgeraar zo snel mogelijk de taal leert en zo snel mogelijk gaat werken dan wel participeren. Daarnaast heeft de gemeente de taak om de inburgeraar financieel te ontzorgen en ten slotte heeft de gemeente Vluchtelingenwerk gevraagd om de maatschappelijke begeleiding te verzorgen.

We zetten in op duale trajecten gericht op inburgering en participatie vanaf de start. Tijdens het inburgeringsproces is uitstroom naar werk in alle stappen mogelijk. We werken daarnaast aan mogelijkheden om de aan Den Haag gekoppelde statushouders reeds voordat ze worden gehuisvest aan het werk te helpen.

De instroom van te huisvesten asielstatushouders fluctueert. Dat heeft ook zijn weerslag op de te verwachten aantallen inburgeringsplichtigen. Dit aantal was in 2023 aanzienlijk hoger dan verwacht. We houden voor 2024 rekening met een opgave die vergelijkbaar is met die van 2023. We hebben daarnaast verschillende taken in de inburgering van gezins- en overige migranten (hierna gezinsmigranten).  We verwachten voor deze groep een opgave van ongeveer 1300.

We verkennen de mogelijkheden in hoeverre belemmeringen die het volgen van scholing en werk voor vluchtelingen en asielzoekers in de weg staan, kunnen worden weggenomen. We gaan (vrouwelijke) gezinsmigranten de dienstverlening aanbieden die we momenteel ook aan statushouders bieden en we starten een pilot om hen een duaal inburgeringsaanbod te doen.

De dekking voor de uitvoering van de Wet inburgering 2021 komt vanuit het structurele budget dat door het Rijk beschikbaar is gesteld.
De gemeente is daarnaast verantwoordelijk voor de ondersteuning aan inburgeraars die onder de oude inburgeringsstelsels (Wi2007 en Wi2013) vallen. Het gaat voor Wi2013 om extra begeleiding en een aanbod gericht op het behalen van het inburgeringsexamen. Voor de ondersteuning aan oude inburgeraars onder Wi2013 zijn door het Rijk extra middelen beschikbaar gesteld.
Dak & Thuisloosheid

Het aantal dak- en thuisloze mensen is de afgelopen 10 jaar in Nederland meer dan verdubbeld. De dienstverlening voor deze doelgroep is gericht op het voorkomen en stoppen van dakloosheid of om deze zo snel mogelijk te beëindigen, rekening houdend met de verschillende routes waarlangs burgers dakloos worden. Door het verdrag van Lissabon heeft Nederland als doel gesteld dat er in 2030 geen mensen zonder dat zij dat willen dakloos zijn en op straat leven. Deze doelstelling is ook het vertrekpunt van het beleidskader aanpak dakloosheid. De intensiteit van de dienstverlening in de eerste fase van dakloosheid en het voorkomen daarvan, wordt vergroot (moment dat zelfredzaamheid nog relatief groot is). De groep die langdurig afhankelijk is van een daklozenuitkering, wordt door een speciaal team langdurig extra ondersteund en met iedereen die dak- of thuisloos is geworden, wordt een plan van aanpak gemaakt.
In het kader van bestaanszekerheid en preventie hebben we de intentie om in 2024 verder te gaan met de preventieve projecten die eerder met incidentele middelen vanuit het Rijk zijn gestart. Het gaat om de VerhuisboxPlus, het jongerenbriefadres, de jongerenregisseurs, de daklozenperspectiefaanpak, de begeleiding naar werk en het stabiel inkomen voor dak- en thuisloze jongeren.

Cluster sociale werkvoorziening

Wat willen we bereiken?

We willen zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking zo gewoon mogelijk laten deelnemen aan de arbeidsmarkt. Voor wie de reguliere arbeidsmarkt (nog) een stap te ver is, is er de sociale werkvoorziening. De sociale werkvoorziening bestaat uit 3 groepen mensen, de voormalige regeling wet sociale werkvoorziening (WSW), het beschut werken en de banenafspraak. Voor ieder van deze groepen geldt een eigen CAO. Het gaat hier voornamelijk om mensen die werkzaamheden verrichten zoals inpak- en productiewerkzaamheden of in de groenvoorziening en de schoonmaak werkzaam zijn. In de sociale werkvoorziening werken in 2024 ongeveer 1.400 mensen verdeeld over WSW, beschut en banenafspraak.

Wat gaan we daarvoor doen?

Sociale werkvoorziening
De Wet sociale werkvoorziening (WSW) is bedoeld voor mensen die door een lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking niet onder normale omstandigheden kunnen werken. Sinds 1 januari 2015 kunnen er geen nieuwe mensen meer instromen in de WSW. Gezien de vergrijzing verwachten wij de komende jaren een verdere uitstroom uit de sociale werkvoorziening. De productiviteit en de omzet nemen hierdoor af. De verwachte uitstroom is circa 100 medewerkers (75 fte) per jaar. Deze uitstroom verloopt sneller dan verwacht. Niet alleen gaan er mensen met pensioen, ook stoppen mensen eerder om gezondheidsredenen of omdat men gebruik maakt van de mogelijkheid om eerder te stoppen.

Beschut werken
Mensen met een arbeidsbeperking hebben doorgaans veel begeleiding of aanpassing van de werkplek nodig. Gemeenten moeten deze mensen een betaalde baan bieden in een aangepaste omgeving: beschut werk. Het rijk bepaalt jaarlijks een target voor de gemeenten voor het bieden van beschut werkplekken. Bekostiging van de begeleiding is gekoppeld aan deze target. Het Rijk bepaalt jaarlijks in december bij ministeriële regeling het aantal ten minste te realiseren dienstbetrekkingen beschut werk per gemeente voor het komende jaar. Voor de gemeente Den Haag is dit in 2023 285 werkplekken. Sommige gemeenten kiezen ervoor een wachtlijst te hanteren bij het behalen van de doelstelling. Den Haag hanteert geen wachtlijst en biedt vanaf de start al ruimschoots meer beschut plekken aan dan de target 2023 (totaal 334 ten tijde van schrijven). De instroom betreft vooral jongeren vanuit het Praktijkonderwijs en het Voortgezet Speciaal Onderwijs.

Banenafspraak
Medewerkers die voor een banenafspraakplek in aanmerking komen hebben een hoger arbeidsvermogen dan beschut medewerkers. Deze mensen krijgen een indicatie en worden opgenomen in het doelgroepenregister. Zij werken onder meer bij diensten van gemeente Den Haag of worden gedetacheerd bij werkgevers in de regio Haaglanden. In het kader van de landelijke doelstelling banenafspraak (125.000 banen per 2026 waarvan 25.000 voor de overheid) stelt Den Haag 107 banenafspraak plekken beschikbaar. Deze plekken zullen worden ingevuld in het kader van sociaal werkgeverschap, waarbij de insteek is om vanuit Den Haag Werkt zoveel mogelijk duurzame banen te creëren.

Behoud werkgelegenheid
In 2017 is door de Haagse gemeenteraad een motie aangenomen om de wegvallende arbeidsplaatsen op te vullen met medewerkers banenafspraak, teneinde geen werkgelegenheid voor deze doelgroep verloren te laten gaan. De uitvoering hiervan wordt bemoeilijkt doordat de sociale omgeving veranderd is, de opdracht vanuit de Participatiewet meer op ontwikkeling naar buiten ligt. De nieuwe instroom medewerkers heeft minder capaciteit dan de vertrekkende (WSW) medewerkers die jaren achtereen hetzelfde werk hebben uitgevoerd. Er is bij de nieuwe instroom vaak sprake van meervoudige problematiek, en een grotere begeleidingsvraag bij werkgevers (waaronder gemeente Den Haag zelf). Inclusief en sociaal werkgeverschap is noodzakelijk om deze mensen zinvol te laten participeren maar vraagt meer van alle betrokkenen.

Van sociale werkvoorziening naar ontwikkelcentrum
Landelijk is de wens uitgesproken de bestaande sociale infrastructuur en dienstverlening van de oude sociale werkvoorziening om te vormen tot ontwikkelcentrum, waar mensen niet hun hele leven werkzaam blijven maar ontwikkeld worden met als doel uit te stromen naar de arbeidsmarkt. Deze transformatie gaat zeer geleidelijk. Het rijk heeft op voorhand geen middelen beschikbaar gesteld om deze transitie door te voeren. Dat betekent concreet dat er kaders moeten worden verbonden aan het transitieproces. Een mogelijke manier om hier invulling aan te geven is door gebruik te maken van de bestaande expertise van de organisatie van Den Haag Werkt door bijvoorbeeld ten tijde van lage instroom in de bijstand inzet te plegen op het ontwikkelcentrum.  
Jongeren met een beschutwerkindicatie, die instromen vanuit Praktijkonderwijs of Voortgezet Speciaal Onderwijs vormen gezien hun leeftijd en ontwikkelpotentieel een kansrijke groep voor uiteindelijke plaatsing op een banenafspraak of reguliere werkplek. Daarvoor zijn beschutte werkplekken nodig bij sociaal ondernemers. Samen met deze sociaal ondernemers werken wij aan het creëren van beschutte werkplekken extern. Voor medewerkers waar dit echt geen passende plekken zijn is er een basisvoorziening die ook dienstdoet als terugvalbasis voor mensen waarbij een externe plaatsing afloopt of tegenzit.

Cluster inkomen

Wat willen we bereiken?

Inkomensondersteuning helpt burgers bij het realiseren van financiële bestaanszekerheid als zij dat niet zelf kunnen. De gemeente draagt bij aan een stabiel en voorspelbaar inkomen voor burgers zodat zij mee kunnen doen in de samenleving. Daarbij zijn de speerpunten:  

• Iedereen in Den Haag met recht op een bijstandsuitkering, moet van dat recht gebruik kunnen maken.
• Wie een bijstandsuitkering aanvraagt, kan rekenen op een toegankelijk aanvraagproces en tijdige afhandeling van de aanvraag. We zetten in op maatwerk om onze inwoners maximaal te ondersteunen. We zorgen voor rechtmatigheid van de bijstand en zetten in op het voorkomen van fraude.
• De uitvoering van de Participatiewet gebeurt volgens menselijke maat.

Ontwikkelingen
Het Centraal Planbureau gaat uit van een stijging van het aantal bijstandsuitkeringen in 2024 door een afzwakkende conjunctuur.
Ten slotte blijft de gemeente Den Haag te maken te hebben met een tekort op het door het Rijk verstrekte BUIG-budget. Ook in 2024 blijven we waar nodig bezwaar maken en/of gaan we in beroep tegen de beslissingen van het Rijk zolang het Rijk geen afdoende Buig- financiering ter beschikking stelt.

Toekomstige ontwikkelingen Participatiewet
Demissionair minister Schouten heeft wijzigingen aangekondigd in de Participatiewet, het traject ‘Participatiewet in balans'. Het vertrouwen in de burger, de menselijke maat en verplichtingen die begrijpelijk en in verhouding staan worden de uitgangspunten van de aanpassingen in de Participatiewet. Deze wijzigingen gaan niet in voor 2025, waarbij nu nog onduidelijk is welke voorgestelde wijzigingen doorgevoerd gaan worden en wat dit gaat betekenen. Door maatregelen als gevolg van het traject «Participatiewet in balans» wordt het landelijke macrobudget in 2024 met € 21,9 miljoen naar boven bijgesteld oplopend tot € 45,4 miljoen in 2027. Deze maatregelen hebben als doel de balans terug te brengen in de Participatiewet met vertrouwen als uitgangspunt.

De menselijke maat staat hierbij voorop. Daarom lopen we waar mogelijk voorruit op de wetswijziging ‘Participatiewet in balans’ en maken we gebruik van de beleidsvrijheid die de gemeente heeft.

Wat gaan we daarvoor doen?

We handelen ca. 7.000 aanvragen af, verstrekken 23.000 uitkeringen, verwerken ongeveer 67.000 poststukken en 190.000wijzigingen en beheren € 130 mln. aan vorderingen. Naast het verstrekken van uitkeringen levensonderhoud verstrekken we bedrijfskredieten aan ondernemers, waarvoor levensvatbaarheidsonderzoeken worden uitgevoerd. Binnen het programma ‘ondernemend uit de bijstand’ bieden we Haagse burgers de mogelijkheid om een onderneming te starten in combinatie met een Participatiewet uitkering en begeleiden we dit proces.
Om de rechtmatigheid te borgen worden jaarlijks circa 1.400 fraudemeldingen onderzocht. In plaats van wantrouwen moet vertrouwen van de gemeente in bijstandsgerechtigden centraal staan. We kijken of de werkwijze voor de aanpak van bijstandsfraude nog past bij dat principe en welke aanpassingen dit vraagt
We verbeteren de toegankelijkheid door het aanvraagproces te vereenvoudigen en beter gebruik te maken van digitale mogelijkheden. Om een stabiel en voorspelbaar inkomen te waarborgen maken we het verrekenen van inkomsten efficiënter en eenvoudiger voor burgers. We bieden een aantal burgers die de uitkering verlaten nazorg waardoor ze een goede financiële start maken en wordt voorkomen dat onnodig schulden ontstaan. Om dit te realiseren is extra een investering 1,4 miljoen in de ICT opgenomen.
We voeren 2.500 ‘Klant in beeld’ gesprekken met als doel inwoners te spreken over hun inkomstensituatie en met elkaar te kijken of er sprake is van een stabiel en voorspelbaar inkomen en of er sprake is van schulden waar ondersteuning in kan worden geboden. Daarnaast hebben deze gesprekken tot doel om te beoordelen in hoeverre er kans is om participatie of re-integratietrajecten in te zetten en de rechtmatigheid van de uitkering te beoordelen.

Cluster Armoede & Schulden

Wat willen we bereiken?

Het Rijk is verantwoordelijk voor het inkomensbeleid. Op basis van de Minima Effect Rapportage van het NIBUD en uit gesprekken met inwoners blijkt keer op keer dat het bestaansminimum voor veel inwoners onvoldoende is om te voorzien in de dagelijkse kosten van bestaan.

In Den Haag hebben 52.000 huishoudens een laag inkomen (tot 130% WML) (CBS, 2022) en ongeveer 13% van de Haagse inwoners hebben problematische schulden (CBS, 2021). Dit zijn Hagenaars met geldzorgen en geldproblemen. Daarnaast maakt het college, mede door gestegen kosten van het bestaan, zich zorgen om de ca. 8.000 huishoudens met een inkomen tussen 130-150% van het sociaal minimum (5000 huishoudens hiervan zijn huishoudens met kinderen). Dit zijn vaak werkenden of zzp’ers.
Om deze uitdagingen tegemoet te treden zorgt het college met de Haagse voorzieningen voor armoede en schulden dat de basis op orde is en er perspectief is op een bestaan zonder geldzorgen en geldproblemen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Ter bestrijding van armoede en het voorkomen van schulden heeft de gemeente specifieke voorzieningen zoals de Ooievaarspas die al meer dan 30 jaar een begrip is, een collectieve zorgverzekering en de bijzondere bijstand als vangnet voor noodgevallen. De Ooievaarspas verruimen we naar 150% van het wettelijk sociaal minimum. Ook wordt binnen de Ooievaars de maximale vergoeding voor contributies opgehoogd van €330 naar €450 zodat hogere kosten worden gedekt.

We hebben specifiek aandacht voor de kansengelijkheid voor met name kinderen en jongeren. Samen met Stichting Leergeld Den Haag verstrekken we jaarlijks aan bijna alle 19.000 kinderen met een Ooievaarspas verschillende gebruiksgoederen zoals schoolspullen, fietsen en winterkleding. Op deze manier zorgen we er als gemeente voor dat kinderen een zorgeloze start kunnen maken en geen kansenongelijkheid ervaren door een slechtere financiële positie in het huishouden waarin ze opgroeien ten opzichte van andere leeftijdsgenoten. Ook is er specifiek aandacht voor inwoners met een laag inkomen en een huisdier. Er komt een vouchersysteem voor kosten van de dierenarts.

Maar goede voorzieningen moeten ook goed gebruikt worden. We zien dat bij bepaalde groepen inwoners het gebruik van ondersteuning achterblijft. Daarom wil de gemeente deze periode het bereik van de armoedevoorzieningen vergroten van ca. 80% (CBS, 2022) naar 85%^[1]. Het succes van de uitvoering van de energietoeslag (ca. 99% bereik) laat zien dat een groter bereik mogelijk is.

De komende periode willen we het volgende realiseren:

1. Aanbod verbeteren, bekendheid vergroten

Om meer mensen te bereiken is een aantrekkelijk, begrijpelijk en toegankelijk aanbod van hulp en dienstverlening nodig. De komende periode voeren we verbeteringen door:

• Meer uniformiteit in regelgeving en samenhang tussen de verschillende voorzieningen (beleidsaanpassingen)
• Aansluiten bij behoeften van specifieke doelgroepen
• Vereenvoudigen van de aanvraagprocessen  
• Verbeteren online vindbaarheid en
• Makkelijke koppeling naar andere voorzieningen (o.a. door ICT verbeteringen)
• Rekening houden met laaggeletterden en anderstaligen (aanpassingen in communicatie).

Hiermee proberen we het bereik van onze armoederegelingen te vergroten. Voor de meeste inwoners bieden onze generieke regelingen voldoende ondersteuning. Wanneer dit niet het geval is, biedt de gemeente maatwerk aan (circa € 0,1 miljoen maatwerkbudget).

2. Doelgroep eerder en beter in beeld

Om mensen te bereiken moet je met ze in contact komen. Op basis van vroegsignalering van betalingsachterstanden bij vaste lasten leveranciers kunnen we ervoor zorgen dat geldzorgen geen geldproblemen worden. Het komend jaar verwachten we zo minimaal 2.000 inwoners te bereiken die een hulpaanbod accepteren. Incidenteel stellen we middelen beschikbaar voor vroegsignalering.  
Sommige inwoners moeten via een andere weg bij ons in beeld komen. Omdat ze net nieuw in Den Haag zijn, omdat ze de taal onvoldoende spreken of omdat ze de gemeente (nog) niet vertrouwen. Daarom werken we samen met bestaande en nieuwe subsidiepartners in de stad (bijvoorbeeld de Voedselbank, Quiet, STEK, Schuldhulpmaatje) om deze inwoners te vinden en toegang tot onze voorzieningen te bieden.
We verstevigen de zichtbaarheid en bereikbaarheid in de stad via de Helpdesk Geldzaken en sociaal raadslieden. Daarmee bieden we advies op maat via een laagdrempelige voorziening in een vertrouwde omgeving. We verwachten langs deze twee wegen circa 16.000 gesprekken per jaar te voeren.
Inwoners die als gevolg van betalingsachterstanden hun huis dreigen te worden uitgezet, weten we steeds beter te bereiken en te helpen, waardoor uitzetting in veruit de meeste gevallen kan worden voorkomen. Dat doen we samen met onze maatschappelijke partners in de stad. De daadwerkelijke huisuitzettingen zijn daardoor in de afgelopen jaren gedaald naar 20 per jaar. We zetten deze aanpak ook de komende jaren door.

3. Geldzorgen wegnemen en (financiële) zelfredzaamheid vergroten

Geldzorgen en geldproblemen hebben een negatieve invloed op zowel de fysieke als mentale gezondheid. Voor het welzijn en de zelfredzaamheid van onze inwoners is het daarom van belang dat schuldenzorgen worden weggenomen. Wij begeleiden inwoners met schulden bij het aflossen ervan (700 schuldregelingen) en vergroten de financiële zelfredzaamheid onder andere door het aanbieden van 1.500 financiële cursussen. We geven meer prioriteit aan het voorkomen en oplossen van schulden. Vooral bij jongeren met kleine schulden die nu buiten beeld blijven bij vroegsignalering, terwijl hun schulden snel kunnen oplopen. We betrekken hierbij jongeren en partners in de stad.

Wie tijdelijk geld nodig heeft, kan terecht voor een belening bij het Pandhuis. Dagelijks ontvangen wij hier 100 tot 150 mensen. Inwoners die een lening nodig hebben voor hun huis of om schulden af te lossen kunnen terecht bij de Gemeentelijke Krediet Bank (GKB). Onder voorwaarden kan de GKB wel leningen verstrekken wanneer gewone banken dit niet doen.

Met deze inzet wil de gemeente inwoners met geldzorgen of -problemen weer perspectief geven. Het uiteindelijke doel is dat zij zich (op termijn) financieel beter kunnen redden en de gemeentelijke voorzieningen weten te vinden wanneer dat nodig is.

Kinderopvang
Kinderopvang is voor ouders met een bijstandsuitkering een belangrijk instrument om hun weg naar werk te vinden en een randvoorwaarde voor de arbeidsparticipatie. Ouders krijgen de ruimte om te participeren in de samenleving en kinderen krijgen een goede start in de kinderopvang. Hoewel het grote personeelstekort met enorme wachtlijsten als gevolg en de verhoogde uurtarieven (boven de wettelijke maximum uurprijs) een landelijk probleem is, willen we als gemeente -in afwachting van de landelijke inzet- deze knelpunten (lokaal) alvast het hoofd bieden.
Ten aanzien van de verhoogde uurtarieven die momenteel boven het wettelijk maximum liggen gaan we een financiële tegemoetkoming verstrekken ten behoeve van de eigen bijdrage, zodat het voor inwoners (weer) mogelijk wordt om deel te nemen aan een werktraject. Kinderopvang is immers een belangrijke randvoorwaarde voor de arbeidsparticipatie van ouders.

Programma Maatwerk & Regie 
Om inwoners in één keer goed te helpen brengt het programma - samen met de organisatie en samenwerkingspartners – een beweging op gang om te (h)erkennen dat maatwerk leveren en regievoeren nodig is en om het toepassen ervan makkelijker te maken. Daarnaast werken we aan sturing en het inrichten van organisatorische randvoorwaarden/wegnemen van organisatorische belemmeringen. Het programma werkt dienst- en domein overstijgend.

Wat doet de gemeente in 2024? 

• We zorgen voor het breder toepassen van de Doorbraakmethode in de organisatie en daarbuiten in samenhang met het Doorbraaklab. We realiseren ten minste 300 doorbraken. En er sluiten ten minste 15 nieuwe doorbraakcoaches aan bij het Doorbraaklab.
• Door te reflecteren op het herkennen, het afwegen en het toepassen van maatwerk zorgen we voor een lerende organisatie. Zo maken we mogelijke drempels in benodigde randvoorwaarden, procedures en/of beleid zichtbaar en lossen we deze waar mogelijk op.
• We bouwen meer ervaring op met Alledaags Maatwerk, o.a. via de geleerde lessen uit de pilots met maatwerkverbinders in uitvoerende teams. 
• We toetsen de principes van Alledaags Maatwerk in de praktijk binnen het Gezinsgericht Werken in het Centrum. Dat doen we in samenhang met Toekomstperspectief Jeugd en Gezinshulp.
• We breiden het leer- en ontwikkelaanbod uit. Voor de ruim 250 uitvoerend professionals die de masterclass al gevolgd hebben bieden we verdiepende modules aan. We ontwikkelen nieuw aanbod voor leidinggevenden en aanbod gericht op alledaags maatwerk.

^[1]  Dit percentage betreft het aantal huishoudens van de 50.000 dat gebruik maakt van 1 of meer armoedevoorzieningen